TurkNet’in abonelik başvuru sayfasında yer alan “GigaFiber altyapısı 6-8 hafta içinde evinizde” ibaresi bilinçli bir internet kullanıcısının dikkatinden kaçmadı ve bu kişinin Ticaret Bakanlığına yaptığı şikayet sonucu TurkNet’e reklam durdurma ve para cezası verildi.
Bir gün, bir kişi internet hizmeti almak üzere bir başvuruda bulunacaktır. Her masum insan gibi seçenekler onun için de bellidir: ülkemizde hizmet veren İSS’ler. Bunlar arasından TurkNet’i seçer ve abonelik başvuru sayfasına erişim sağlar. Formu doldurmadan önce en tepede ilgi çekecek şekilde tasarlanmış sarı bir kutu içinde yer alan yazı onun da ilgisini çeker. Yazıda şu ibareler yer alıyordur:
Harika, 1000 Mbps hız yakında adresinizde!
TurkNet’in ceza almasına sebep olan yazı. Kaynak: Sınırsız ve Taahhütsüz ADSL/VDSL/Fiber İnternet Paketleri – TurkNet (archive.org)
50 kat daha hızlı 1.000 Mbps indirme ve yükleme hızına sahip GigaFiber altyapısı 6-8 hafta içinde evinizde. Bu fırsatı kaçırmamak için şu an size sunduğumuz hız ile hemen abone olun!
Ekran görüntüsünü de ekleyelim:
Bilindiği veya bilinmediği üzere bu tarz gerçeği yansıtmayan, aldatıcı ibareler 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve bunun yanında Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ile yasaklanmış bulunuyor. Buna göre öncelikle “reklamlar doğru ve dürüst olmalıdır”. Diğer önemli hususları şöyle topladık, dilerseniz okuyabilirsiniz:
▼ Hususlar (tıklayın)
MADDE 7 – (1) Reklamlar doğru ve dürüst olmalıdır.
(2) Reklamlar, ekonomik ve sosyal sorumluluk bilinci içinde ve haksız rekabete yol açmayacak şekilde hazırlanmalıdır.
(3) Reklamlar, ortalama tüketicinin algılama düzeyi ile reklamın tüketici üzerindeki olası etkisi göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır.
(4) Reklamlar, tüketicinin güvenini kötüye kullanamaz ya da onun tecrübe ve bilgi eksikliklerini istismar edemez.
(5) Reklamlar, aşağıda sayılan haller başta olmak üzere, hiçbir konuda tüketiciyi doğrudan veya dolaylı olarak yanıltabilecek ifade ya da görüntüler içeremez:
…
b) Hizmetin nitelikleri,
MADDE 9 – (Değişik:RG-4/1/2017-29938)
(1) Reklam verenler ticari reklamlarında yer alan iddiaların doğruluğunu ispatla yükümlüdür.
MADDE 18 – (1) Reklamlarda, tüketicinin satın alma kararını etkileyecek nitelikteki bilgilerin ortalama tüketicinin algılayabileceği sürede ve biçimde iletilmesi zorunludur.
(2) Reklamlarda yer alan ana vaadin esaslı unsurları açık ve anlaşılır bir biçimde reklamın ana mesajında belirtilir.
(3) Radyo reklamları, cep telefonlarına gönderilen kısa mesajlar, bant reklam gibi niteliği gereği alt yazı veya dipnota yer verilmesi mümkün olmayan reklamlarda, ana vaadin eksiksiz bir şekilde verilmesi koşuluyla, tüketicilerin ayrıntılı bilgi alabileceği müşteri hizmetleri numaralarına veya internet sitesine yönlendirme yapılması yeterlidir.
(4) Reklamlarda yer alan alt yazı, durağan yazı ve dipnotlar; okunabilir ve algılanabilir hız ve büyüklükte olmalıdır.
(5) Yazılı mecralarda dipnot, görsel mecralarda alt yazı ve durağan yazı olarak kullanılan metinler; ana vaadi açmak, netleştirmek veya ana vaadin gerçekleşmesi için gerekli koşulları veya istisnaları iletmek için kullanılabilir. Ancak, yazılı ve görsel mecralarda yayınlanan reklamlarda; alt yazı, durağan yazı ve dipnotların asgari düzeyde tutulması esastır.
(6) Reklamlardaki alt yazı, durağan yazı veya dipnotta yer alan koşulların veya istisnaların, ana vaadin sağladığı avantajları tamamıyla ya da büyük ölçüde ortadan kaldıracak nitelikte olmaması ve ana vaatle uyumsuzluk içermemesi zorunludur.
(7) Reklamlardaki sesli ifadeler, görseller, dipnot, alt yazı veya durağan yazılarda yer verilen bilgiler birbiriyle çelişmemelidir.
MADDE 28 – (1) Tüketiciye yönelik bir ticari uygulamanın; mesleki özenin gereklerine uymaması ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği grubun ortalama üyesinin, bir mal veya hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozması veya bozma ihtimalinin olması durumunda haksız olduğu kabul edilir. Bir mal veya hizmete ilişkin tüketici işleminden önce, işlem sırasında veya işlem sonrasında haksız ticari uygulama yapılamaz.
(2) Tüketiciye yönelik ticari uygulamaların, ortalama tüketicinin bilinçli olarak karar verme yeteneğini azaltarak normal şartlar altında taraf olmayacağı bir tüketici işlemine taraf olmasına yol açması halinde, tüketicilerin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozduğu kabul edilir.
(4) 29 uncu maddede yer alan aldatıcı eylemler, 30 uncu maddede yer alan aldatıcı ihmaller ve 31 inci maddede yer alan saldırgan ticari uygulamalar ile Ek’te yer alan aldatıcı ticari uygulamalar ve saldırgan ticari uygulamalar her hâlükârda haksız ticari uygulama olarak kabul edilir.
MADDE 29 – (1) Yanlış bilgi içeren veya verilen bilgiler esasen doğru olsa bile sunuluşuna dair bütün koşullar değerlendirildiğinde, ortalama tüketiciyi aldatan ya da aldatmaya elverişli olan ve bu suretle tüketicinin normal şartlar altında taraf olmayacağı bir hukuki işleme taraf olmasına yol açan ya da yol açma olasılığı bulunan ticari uygulamalar aldatıcı olarak kabul edilir.
(2) Aşağıda belirtilen hususlarda tüketicileri aldatan ya da aldatma ihtimali olan eylemler aldatıcı eylem olarak değerlendirilir:
a) Bir mal ya da hizmetin varlığı, mahiyeti, tedariki, faydası, riski, uygulaması, içeriği, aksesuarları, satış sonrası hizmetleri, üretim yöntemi ve tarihi, ifası, amaca uygunluğu, miktarı, teknik özellikleri, menşei, kullanımından beklenen sonuçları, üzerlerinde yapılan test ve kontrollerin sonuçları, çevreye olan etkileri ve diğer önemli özellikleri,
b) Ticari uygulamada bulunanın taahhütlerinin kapsamı, pazarlama sürecinin mahiyeti, sponsor desteği, yetkili otoriteler tarafından mal veya hizmetin onaylandığına ilişkin ifade veya sembolleri,
MADDE 30 – (1) Ticari uygulamada bulunanın bir hukuki ilişki kurmak amacıyla tüketiciye yöneltmiş olduğu öneride önemli bir bilgiyi gizlemesi, öneriyi tüketiciye anlaşılmaz bir şekilde veya uygun olmayan bir zamanda sunması, amacı açıkça belli olan ticari uygulamanın amacını tüketiciye bildirmemesi ve bu durumların ortalama bir tüketicinin normal şartlar altında taraf olmayacağı bir hukuki işleme taraf olmasına yol açması ya da yol açma olasılığının bulunması halinde aldatıcı ihmalin varlığı kabul edilir.
(2) Ticari uygulamanın içerik ve şartlarının tüketiciye aktarılması için kullanılan iletişim aracının zamansal veya mekânsal sınırlamaları nedeniyle gerekli bilgilerin verilemediği hallerde, aldatıcı ihmalin var olup olmadığının değerlendirmesi, söz konusu sınırlamalar ve ticari uygulamada bulunanın bilgiyi tüketicilere diğer araçlarla sunmak için aldığı önlemler dikkate alınarak yapılır.
MADDE 32 – (1) Kanunun 61 inci ve 62 nci maddeleri ile bu Yönetmeliğe uygun olmayan reklamın veya ticari uygulamanın daha sonra düzeltilmesi veya telafi edilmesi reklam verenin veya ticari uygulamada bulunanın tespit edilen aykırılığa ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
DH forumunda bilinçli bir internet kullanıcısı olan “E_Y_B_H_P_T” takma isimli üye, bunun haksız bir uygulama olduğunun farkındaydı ve 21 Nisan 2023’te bunu Ticaret Bakanlığına E-Devlet üzerinden bildirdi. Hem de ne bildirmek… Birçok belgeyi de şikayetine ekledi, TurkNet’in işin içinden sıyrılmasını istemiyordu.
▼ Forumda paylaştığı şikayet metni (tıklayın)
Sayın İlgili,
TurkNet firması, başvuru ekranlarında, kullanıcı tarafından hiçbir adres bilgisi verilmediği halde “GigaFiber” olarak adlandırdıkları yüksek hızlı Fiber interneti kullanıcının adresinde 6-8 hafta veya 20 hafta içinde aktif olacağını “müjde” şeklinde dikkat çekici fonda göstermiştir.
Her ne kadar TurkNet’in, Fiber altyapısı için çok değerli yatırımları olsa da, ülkemizdeki bütün adresler için 6-8 hafta içinde Fiber altyapısı sağlayamayacağı gerek teknik gerek mali gerek yasal sebeplerden dolayı mümkün olmadığı aşikârdır.
TurkNet sözde 1,5-2 ay gibi bir süre belirterek, haksız yere müşteri toplamış, müşterilerin inancını sömürmüş, rekabeti zedeleyici uygulamada bulunmuştur.
Bu konu bir forumda tarafımca açıldıktan sonra TurkNet aylardır yapmış olduğu uygulamaya ara vermiş veya sonlandırmış görünmektedir. Ancak, TurkNet’in bu uygulamayı sonlandırması, haksız ticari uygulama ve aldatıcı reklam iddialarının doğruluğunu ve hukuki sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Söz konusu “herkese” “müjdeli” ibaresinin görünmesi bizzat TurkNet yetkilisi tarafından da defalarca doğrulanmış ve bu doğrulama kendi resmi sitelerinde yazılı bir şekilde kayıt halindedir.
TurkNet yetkilisi, resmi forum sitesinde Sık Sorulan Sorular bölümündeki soruyu şöyle cevaplamıştır:
“Soru3: Altyapı sorgulama ekranında 6-8 hafta içerisinde adresime GigaFiber geleceği yazıyor, doğru mu?” “Cevap: Bu yazı ve süre temsilidir. Yazının yazmaması da bölgenize GigaFiber gelmeyeceğini ifade etmez.”
İfadesiyle açık bir şekilde, TurkNet yaptığını kabul etmektedir. Bahsi geçen temsili süre basit bir mesele değildir. Bir çok müşteri buna inanarak hareket etmiştir.
Konuyla ilgili toplayabildiğim bütün kanıtları sizlere ek olarak sunuyorum.
Sonuç olarak;
Aldatıcı, yanıltıcı reklam olarak kabul edileceğini düşündüğüm bu konunun çok daha kapsamlı bir şekilde araştırılmasını,
– Bugüne kadar kaç kullanıcıya altyapı çalışması olmadığı halde süre belirtilerek bu müjdeli ibare gösterildiği,
– Bu yolla haksız yere kaç müşteri toplandığı,
– Verilen sözlerin tutulmamasından dolayı hangi tazminatların ödendiği
Hususlarının da araştırmaya konu edilmesini ve gereken yasal işlemlerin yapılmasını arz ederim.
Sayın İlgili,
Bu süreci takip ederken, bir konuyla daha karşılaştım. Bu konuyla ilgili her ne kadar yeterli kanıtı toplayamasam için sizlerin araştırma takdirinize bırakarak ekleme yapmak istiyorum: TurkNet’in; Gigafiber beklentisine giren müşterilerine, bina girişlerine göstermelik “GigaFiber kutusu” yerleştirdiğini, böylelikle gerçek Fiber altyapı masrafından kaçınarak müşterileri oyaladığını, müşterileri elinde tuttuğunu düşünmekteyim. Bu konuda çok sayıda şikayet mevcut. Haksız ticari uygulama olarak kabul edileceğini düşündüğüm bu konunun çok daha kapsamlı bir şekilde araştırılmasının; bugüne kadar sadece GigaFiber kutusu konularak, altyapı sağlanmayan müşteri sayısının araştırmaya konu edilmesinin değerli olduğuna inanıyorum.
Saygılarımla.
Bu bilgi ve belgeler karşısında Ticaret Bakanlığı ise gerektiği şekilde firmaya reklam durdurma ve para cezası verdi.
Dosya No: 2023/1633
Kaynak: https://ticaret.gov.tr/data/5d1c9edd13b87615344cd4c8/_338_Reklam_Kurulu_Basin_Bulteni.pdf
Şikayet Edilen: Turknet İletişim Hizmetleri A.Ş
Şikayet Edilen Reklam/TU: Şirketin “Gigafiber” isimli sabit internet hizmetine yönelik altyapı sorgulamalarında yapılan reklam ve tanıtımlar
Reklam/TU Yayın/Erişim Tarihi: 2023
Yayınlandığı Mecra: İnternet
Tespitler: Başvuru eki ve şikayet edilen tarafından gönderilen bilgi ve belgelerden belirli bölgedeki altyapı sorgulaması yapan tüketicilere söz konusu tanıtımların yapıldığı, konunun çeşitli forum siteleri ile sosyal medya mecralarında konuşulduğu, bazı kullanıcıların bahsedilen sürelerde hizmetin sunulmaması ile ilgili şikayetlerini dile getirdiği tespit edilmiştir.
Değerlendirme/Karar: Yapılan incelemeler sonucunda; reklam veren tarafından “Gigafiber” adıyla sunulan sabit internet hizmetine ilişkin internet sitesi üzerinden potansiyel abonelerin yaptıkları altyapı sorgulamaları sonucunda çıkan 6-8 hafta veya 20 hafta içerisinde adreslerinde bu hizmeti alabileceklerine dair duyurunun devamında “Harika 1000 Mbps hız yakında adresinizde”, “Bu fırsatı kaçırmamak için şu an size sunduğumuz hız ile hemen abone olun” gibi ifadelerle sunulduğu, Reklam Kurulu İletişim Hizmetleri Sektörel İhtisas Komisyonu Raporunda da yer verildiği gibi söz konusu vaadin teknik kapasite, talep yoğunluğu ya da finansal duruma bağlı olarak değişkenlik gösterebileceğine dair herhangi bir koşul ve çekinceye yer verilmediği, dolayısıyla altyapı sorgulaması yapan tüketiciler nezdinde haklı bir beklenti oluşturduğu ve az önce de yer verilen beyanlarla sunulmasının tüketicileri mevcut normal hız ile aboneliklerini başlatmaları ve belirtilen 6-8 haftalık sürenin sonunda da GigaFiber internet hizmetine kavuşacakları yönünde yeni abonelik tesisine teşvik ettiği, diğer taraftan söz konusu duyurulara rağmen hemen abone olmayan tüketiciler bulunmakla birlikte anılan vaatlere istinaden abone olan tüketicilerin sadece yaklaşık % 26’sına “Gigafiber” isimli hizmetin fiilen sunulabildiği, kaldı ki fiilen kullanabilen tüketiciler dışında altyapısı uygun hale getirilenler dikkate alınsa dahi en fazla yaklaşık % 63’lük bir orana ulaşılabildiği,
Dolayısıyla, anılan reklamların ortalama tüketicinin algılama düzeyi ile reklamın tüketici üzerindeki olası etkisi göz önünde bulundurulduğunda yanıltıcı olduğu, tüketici mağduriyetine yol açtığı ve dürüst rekabet ilkelerine aykırılık teşkil ettiği değerlendirilmiş olup,
Dolayısıyla inceleme konusu tanıtım ve ticari uygulamaların;
– Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin 7/1, 7/2, 7/3, 7/4, 7/5-b, 9/1, 18/1, 18/2, 18/3, 18/4, 18/5, 18/6, 18/7, 28/1, 28/2, 28/4, 29/1, 29/2-a, 29/2-b, 30 ve 32 nci maddeleri,
– 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 61 ve 62 nci maddeleri,
hükümlerine aykırı olduğuna,
Buna göre, reklam veren/ticari uygulamada bulunan Turknet İletişim Hizmetleri A.Ş. hakkında, 6502 sayılı Kanun’un 63 üncü ve 77/12 nci maddeleri uyarınca 347.128-TL (Üçyüzkırkyedibinyüzyirmisekiz Türk Lirası) idari para ve anılan reklamlar ile haksız ticari uygulamaları durdurma cezaları verilmesine karar verilmiştir.
Hatırlayacağınız üzere zamanında İnternette Kalite Hareketi olarak yaptığımız toplu şikayetler ile oyun fiyatlarını kurdaki dengesizliği bahane ederek İngiltere’dekinden bile pahalı belirleyen Sony’ye soruşturma açılmasını sağlamıştık:
Bilinçli tüketici olmaya devam etmek üzere, bir noktadan sonra cezalar yerine baştan sona hakkaniyetli uygulamalar görmek dileğiyle.
en baştan cezaya ödeyecekleri parayı bu vaatlerini gerçekleştirmeye harcasalar böyle şeyler yaşanmaz